Laaggradige ontsteking: de stille brand die je gezondheid ondermijnt

Wat is laaggradige ontsteking (LGI)?

Veel mensen kampen met chronische vermoeidheid, concentratieproblemen of brain fog. Een belangrijke maar vaak onbekende oorzaak is laaggradige ontsteking. Dit is geen acute reactie zoals bij een wond of infectie, maar een chronische, lichte activatie van het immuunsysteem.

Bij LGI produceert je lichaam continu kleine hoeveelheden ontstekingsstoffen zoals IL-6 en TNF-α. Deze stoffen zorgen ervoor dat je immuunsysteem “aan” blijft staan. Het gevolg: vermoeidheid, wazig denken, hormonale ontregeling en een verhoogd risico op ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en depressie.

Een andere kijk: doet het immuunsysteem iets verkeerd?

Volgens dr. Leo Pruimboom, grondlegger van de psycho-neuro-immunologie (PNI), is LGI géén fout van het immuunsysteem, maar juist een adequate reactie op ongezond of beschadigd weefsel.

Wanneer cellen langdurig onder druk staan door verkeerde voeding, stress of schadelijke omgevingsfactoren (bijv. luchtvervuiling, sigarettenrook, chemische stoffen), veranderen hun structuur en functie. Het immuunsysteem herkent die cellen dan niet meer volledig als ‘eigen’ en ruimt ze op — precies wat het hoort te doen.

Deze visie sluit aan bij het zogeheten “danger model” uit de immunologie (Matzinger, 1994), waarin het immuunsysteem niet reageert op “vreemd”, maar op gevaar of beschadiging.

Ook onderzoek van Medzhitov (Nature, 2008) en Hotamisligil (Nature Reviews Immunology, 2017) ondersteunt dat LGI vaak een reactie is op metabole of structurele schade binnen het lichaam zelf — niet per se op externe indringers.

👉 Kort gezegd: Pruimboom’s benadering past binnen moderne immunologische inzichten: het immuunsysteem is niet de boosdoener, maar probeert iets te verwijderen wat er niet hoort te zijn.

Oorzaken van laaggradige ontsteking

De moderne leefstijl legt veel druk op ons lichaam. Belangrijke oorzaken van LGI zijn:

• Ongezonde voeding: Suikerrijke en bewerkte producten stimuleren ontstekingsprocessen.

• Overgewicht: Vooral buikvet produceert ontstekingsstoffen die het immuunsysteem activeren.

• Bewegingstekort: Een inactieve leefstijl verhoogt ontstekingsmarkers zoals CRP en IL-6.

• Slaaptekort: Verstoorde slaap maakt het moeilijk voor je lichaam om te herstellen.

• Chronische stress: Houdt de stresshormonen hoog en zorgt voor voortdurende immuunactivatie.

  
  

Deze factoren zorgen samen voor een milde maar continue activatie van het immuunsysteem dat hierdoor nooit echt tot rust komt.

De gevolgen van laaggradige ontsteking (LGI)

Laaggradige ontsteking zorgt er dus voor dat je immuunsysteem constant licht geactiveerd is. Dat lijkt onschuldig, maar tast op termijn allerlei processen in je lichaam aan.

Mogelijke gevolgen zijn:

• Chronische vermoeidheid en “brain fog” – door ontregeling van energiehuishouding en hersenfunctie.

• Insulineresistentie en gewichtstoename – ontstekingsstoffen zoals TNF-α en IL-6 verstoren de bloedsuikerregulatie.

• Verhoogd risico op hart- en vaatziekten – door schade aan de vaatwand en verhoging van CRP.

• Versnelde veroudering van cellen (“inflammaging”) – het verouderingsproces wordt versneld door oxidatieve stress.

• Spier- en botafbraak – LGI bevordert spierafbraak (sarcopenie) en botverlies (osteoporose).

• Mentale klachten – langdurige ontsteking kan bijdragen aan depressieve gevoelens en angst.

Zie de afbeelding hieronder met een oorzaak-gevolg overzicht van LGI (hoewel niet compleet is deze wel illustratief).

Wat zegt de wetenschap over voeding en LGI?

Uit recente onderzoeken blijkt duidelijk dat wat je eet rechtstreeks invloed heeft op ontstekingen in je lichaam. Niet alleen bij volwassenen, maar zelfs al bij kinderen en jongeren.

• Gezonde voeding dempt ontsteking: Systematische reviews laten zien dat mensen die een Middellandse Zee-dieetstijl volgen (veel groente, fruit, volkoren producten, olijfolie, vis) aanzienlijk lagere ontstekingswaarden hebben. Markerstoffen zoals CRP en IL-6, die vaak verhoogd zijn bij LGI, liggen aantoonbaar lager bij gezonde voedingspatronen.

• Westerse voeding wakkert ontsteking aan: Een dieet met veel rood en bewerkt vlees, fastfood, suiker en ultrabewerkte producten staat juist in verband met hogere ontstekingswaarden en een immuunsysteem dat continu geactiveerd blijft.

• Ook bij kinderen en jongeren: Onderzoeken laten zien dat gezonde voeding met veel groente, fruit, vezels en gezonde vetten ook bij jongeren leidt tot minder LGI. Ongezonde voeding zorgt juist voor meer ontstekingsstoffen zoals CRP, IL-6 en TNF-α.

Conclusie: gezonde voedingspatronen verlagen laaggradige ontsteking, terwijl ongezonde Westerse voedingspatronen deze juist verhogen. Voeding is dus een heel concrete knop waaraan je kunt draaien om je immuunsysteem in balans te brengen.

Hoe kun je laaggradige ontsteking verminderen?

Het goede nieuws is dat je zelf veel kunt doen om laaggradige ontsteking te verlagen en je immuunsysteem te versterken.

Enkele bewezen strategieën:

• Voeding: Eet onbewerkte, natuurlijke voeding, rijk aan groenten, fruit, omega-3 vetzuren en antioxidanten. Intermittent fasting kan extra herstel bieden.

• Beweging: Combineer dagelijkse beweging (wandelen, fietsen) met 2x per week krachttraining. Dit verlaagt ontstekingswaarden en versterkt spieren én botten.

• Slaap: Zorg voor een vast ritme en 7–8 uur slaap per nacht. Beperk schermen en cafeïne in de avond.

• Stressreductie: Oefen met ademhalingsoefeningen, meditatie of yoga. Het activeren van de nervus vagus helpt ontstekingsprocessen te kalmeren.

  
  

Met deze stappen kun je direct beginnen om je energie terug te krijgen en brain fog te verminderen.

Workshop: De biologie van energie

Herken jij bij jezelf of bij je cliënten klachten als aanhoudende vermoeidheid, brain fog of onverklaarbare pijntjes?

Binnenkort geef ik de interactieve workshop “De biologie van energie” – speciaal ontwikkeld voor zorgprofessionals, therapeuten, coaches en geïnteresseerden met een medische achtergrond.

In deze sessie duiken we in de invloed van laaggradige ontsteking (LGI) op vitaliteit en herstel, vanuit het perspectief van de psycho-neuro-immunologie (PNI).

Je ontdekt onder andere:

• Hoe het immuunsysteem werkt

• Over energieverdeling en waar het mis kan gaan

• Wat de wetenschap van de psycho-neuro-immunologie inhoudt

• Hoe laaggradige ontsteking je vitaliteit beïnvloedt

• De rol van voeding, slaap, ademhaling en stress bij LGI

• Praktische strategieën uit de PNI om het immuunsysteem te herstellen en te versterken

  
  

📅 Datum volgt binnenkort – houd mijn nieuwsbrief en socialmediakanalen in de gaten.

👉 Wil jij meer grip krijgen op energie, herstel en immuunbalans – voor jezelf of je cliënten? Lees mijn blog, meld je aan voor de nieuwsbrief en mis de workshop niet.