top of page

Koffie is toch gezond?

info694975

Iedereen heeft wel een mening over koffie en het gebruik ervan. In de uitersten is de één is zeer positief, de ander zeer negatief. Of de één is veelgebruiker en de ander geheelonthouder.Maar wat is er nu echt waar als het gaat om de effecten van koffie op onze gezondheid en wanneer spreken we van gezond of ongezond koffiegebruik? In deze blog neem ik jullie mee in de meest recente inzichten omtrent de effecten van koffie en cafeïne op onze gezondheid, meer specifiek op bepaalde organen en aandoeningen. Ik zal eindigen met een concreet advies.


Waar hebben we het eigenlijk over als het gaat om koffie, oftewel welke stoffen zitten er eigenlijk in? In koffie zitten verschillende stoffen, waaronder natuurlijk cafeïne, maar ook -zij het in geringe mate - mineralen (kalium, magnesium en natrium) en de vitamine PP (niacine). Hiernaast bevat koffie ook antioxidanten, zoals chlorogeenzuur, trigonelline en cafestol (1).

Cafeïne is dus niet de enige ‘bijzondere’ stof in koffie, maar wel een hele belangrijke. Volgens professor Gary L. Wenk, hoogleraar aan de Ohio Universiteit, zorgt cafeïne in koffie met name voor een hogere verwerkingssnelheid van de hersenen. Dat geeft ook meteen de belangrijkste werking van cafeïne aan: het is een oppepper en verhoogt je focus en concentratie – mits niet overdadig ingenomen. Ook heeft het een effect op de bloeddruk. Koffie kan daarmee op korte termijn de bloeddruk verhogen, maar draagt ​​niet bij aan het risico op hoge bloeddruk op de lange termijn. Dit bloeddruk verhogende effect komt waarschijnlijk omdat cafeïne de adrenaline productie stimuleert, waardoor de bloeddruk stijgt en het homocysteïne-gehalte (een stof die de bloeddruk verhoogt) in het bloed toeneemt.

Wat is er nu bekend over de voor- of nadelen van koffie op bepaalde organen en aandoeningen? De gezondheidseffecten van regelmatige koffieconsumptie heb ik in het volgende overzicht voor u gecategoriseerd. Deze informatie wordt ondersteund door relevante onderzoeken.

 

Niergezondheid

In een promotie van Aniek van Westing onder bijna 80.000 Nederlanders blijkt dat koffiedrinken de nieren gezond houdt. Dit gezondheid bevorderende effect op de nieren neemt toe per bakje koffie tot een maximum van vier zwarte koppen koffie per dag. Bij vijf koppen of meer was er geen aantoonbaar positief effect (2).


Hart- en vaatziekten

Matig koffiegebruik is ook goed voor hart- en bloedvaten. Hoe zit dit? Onderzoekers vonden dat cafeïne via het eiwit P27 zorgt voor meer energie in de cellen, wat bijdraagt aan het herstel van beschadigingen van onder meer de bloedvaten. Ook voor dit effect volstaan niet meer dan vier koppen koffie per dag (3).

Een onderzoek onder 449.563 deelnemers aan de UK Biobank ontdekte dat het drinken van vier tot vijf kopjes gemalen koffie per dag werd geassocieerd met een verminderd risico op hart- en vaatziekten en zelfs een verminderde sterftekans (4).

Matige koffieconsumptie (1-5 kopjes per dag) wordt in een andere studie in verband gebracht met een verminderd risico op hartfalen en beroerte (5). Het effect op ziekte van de kransslagaderen van het hart is vooralsnog dubbelzinnig, oftewel sommige studies geven een negatief effect aan en sommige een positief.


Diabetes

Koffieconsumptie wordt consequent in verband gebracht met een verlaagd risico op diabetes type 2. Deze relatie vertoont een dosisafhankelijk patroon, waarbij een hogere koffieconsumptie verband heeft met een lager risico (5).

Een klinische proef vond dat koffieconsumptie gunstige effecten had op ontstekingen en de mate van HDL-cholesterol, hoewel er geen veranderingen in het suikerstofwisseling werden waargenomen (6).


Levergezondheid

Koffieconsumptie wordt in verband gebracht met verbeterde leverfunctietesten en een verlaagd risico op progressie naar levercirrose – een aandoening waarbij de levercellen onomkeerbaar worden omgezet in littekenweefsel.  Ook zorgt het voor een verminderde kans op; overlijden bij cirrosepatiënten en op de ontwikkeling van een vorm van leverkanker (hepatocellulair carcinoom) (7).

Bij toename van het koffiegebruik neemt de ernst van ontsteking en vervetting af bij patiënten met niet-alcoholische leververvetting (7).

 

Kanker

Uit een meta-analyse bleek dat regelmatige koffiedrinkers minder kans hebben op diverse soorten kanker (waaronder leverkanker) dan mensen die zelden of nooit koffie drinken (8). Uit twee andere onderzoeken kwam de conclusie dat drie tot vier koppen koffie per dag de kans verlagen op zowel een basaalcelcarcinoom als een melanoom (beide een vorm van huidkanker) (9, 10).

Ook ná een kankerdiagnose kunnen vier koppen per dag nuttig zijn. Het verkleint de kans op een nieuwe darmkankertumor (11). Bij vrouwen met borstkanker die met tamoxifen (een vorm van chemo) worden behandeld, geeft matig koffiegebruik minder kans op terugkeer van de ziekte (12).

Mannen met prostaatkanker die vier koppen koffie per dag drinken, hebben in vergelijking met mannen die dat niet doen 59 procent minder kans op verergering of herhaling van de ziekte (13).

 

Hersenen

Ook voor de hersenen kan koffie gezond zijn. Onderzoekers volgden tien jaar lang 6500 vrouwen van 65 jaar en ouder. Wat bleek? Vrouwen die zo’n drie mokken zwarte koffie per dag dronken, hadden 26 procent minder kans op dementie dan de vrouwen die maar één kop koffie dronken. In twee andere onderzoeken wordt matige koffieconsumptie in verband gebracht met een beschermend effect tegen de ziekte van Parkinson en neemt de kans op een beroerte af (14).


Effect op slaap

Mensen die te veel koffiedrinken (meer dan vier kopjes per dag) of die ’s avonds koffiedrinken, vallen later in slaap en worden de volgende ochtend minder fit en minder uitgerust wakker. Cafeïne blokkeert namelijk een deel in de hersenen dat verantwoordelijk is om (diep) te slapen. Dit heeft de volgende verklaring. Door overdag actief te zijn maken we een stofje genaamd adenosine aan, wat bij voldoende aanwezigheid aan het einde van de dag ervoor zorgt dat we voldoende ‘slaapdruk’ opbouwen. Laat de plek in de hersenen waar adenosine aangrijpt nou net die zijn waar cafeïne zich ook graag nestelt. Bij veel en laat koffiegebruik blokkeren we dus de werking van adenosine met een negatieve invloed op onze slaapkwaliteit (15).


Wat is nou – afgaande op bovenstaande bevindingen - een goed advies als het gaat om gezond koffiegebruik? Drink in ieder geval niet meer dan vier kopjes koffie per dag. Boven de vier kopjes wegen de nadelen zwaarder dan de (eventuele) voordelen. Gebruik het liefst koffie in het eerst deel van de dag en niet later dan 14:00 uur, zodat het je bioritme en slaap niet verstoort. Uiteraard kun je, afhankelijk van je slaap-/waakgedrag, daar maximaal twee uur bij optellen.  Oh ja, drink je koffie het liefst helemaal zwart. De meeste onderzoeken zijn daarop gebaseerd en het voorkomt dat koffie geen ‘extra’ voedingsmoment wordt met een belasting voor je mond, darmen, immuunsysteem en suikerstofwisseling.


Referenties:

  1. https://www.wietec.nl/blog/voedingsstoffen-koffie

  2. www.wur.nl/nl/nieuws

  3. PLoS Biol. 2018; doi.org/10.1371/jounal.pbio.2004408

  4. K Susy et al, Langetermijnresultaten van de UK Biobank over de impact van koffie op hart- en vaatziekten, hartritmestoornissen en sterfte: heeft de toekomst koffievoorschriften in petto? Global cardiology science & practice (2023). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37351100/

  5. Z Ungvari et al. Koffieconsumptie en cardiometabole gezondheid: een uitgebreid overzicht van het bewijs. GeroScience (2024) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38963648/

  6. SA Rebello et al. Koffieconsumptie en cardiovasculair health; getting tot he hart of the matter. Current cardiology reports (2013)

  7. MSD Costa et al, Association of habitual coffee consumption with obesity, sarcopenia, bone mineral density amd cardovasculair risk factors: A two year follow-up study in kidney transplant recipients, Clinical nutrition (2023)

  8. BMC Cancer 2020; doi.org/10.1186/s12885-020-6561-9

  9. Cancer Res. 2012; doi: 10.1158/0008-5472.CAN-11-3511

  10. J Natl Cancer Inst. 2015; doi: 10.1093/jnci/dju421

  11. Int J Cancer 2024; doi.org/10.1002/ijc.34879

  12. Sci Rep. 2020; doi: 10.1038/s41598-02076445-z

  13. Cancer Causes Control. 2013; doi: 10.1007/s10552-013-0270-5

  14. J Gerontol. A 2016; doi.org/10.1093/Gerona/glw078

  15. CR Reichert et al, Adenosine, and sleep-wake regulation: state of the science and perspectives, J sleep Res (2022)

17 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven

Comments


© 2020 by JoinTogether

  • Facebook Basic Black
  • LinkedIn Basic Black
bottom of page